Hieronder volgen specifieke bevindingen over de meningen en gewoontes ten aanzien van nieuwsmedia in Nederland. De bevindingen zijn afkomstig van een Pew Research Center-enquête over nieuwsmedia en politiek in acht West-Europese landen, uitgevoerd van 30 oktober tot 20 december 2017. Het onderzoek had betrekking op vijf landen in het noorden (Denemarken, Duitsland, Nederland, Zweden en het Verenigd Koninkrijk) en drie in het zuiden (Frankrijk, Italië en Spanje).
Zienswijzen over de nieuwsmedia in Nederland
Het gevoel van het belang van en het vertrouwen in de nieuwsmedia verschilt aanzienlijk per land. Over het algemeen zijn volwassenen in Noord-Europese landen, bijvoorbeeld Zweden en Duitsland, eerder geneigd te zeggen dat de nieuwsmedia zeer belangrijk zijn en dat ze de nieuwsmedia vertrouwen, terwijl mensen in Frankrijk en Italië het minst geneigd zijn om dit te zeggen.
In Nederland vindt een minderheid van volwassenen (43%) de nieuwsmedia zeer belangrijk voor de samenleving. Toch zegt een meerderheid (67%) de nieuwsmedia te vertrouwen. Dit omvat 18% die zegt veel vertrouwen te hebben in de nieuwsmedia.
In de meeste onderzochte landen zijn mensen die populistische opvattingen hebben minder snel geneigd te zeggen dat de nieuwsmedia belangrijk zijn en dat ze de nieuwsmedia vertrouwen dan mensen die geen populistische opvattingen hebben. Over het algemeen zijn de verschillen in deze houding ten opzichte van de nieuwsmedia klein bij het vergelijken van mensen links en rechts van het ideologische spectrum.
Dit patroon geldt ook in Nederland: 62% van de mensen met een populistische opvatting zegt dat ze de nieuwsmedia vertrouwen, tegenover 72% van de mensen zonder populistische opvattingen. Wat betreft het belang van nieuwsmedia zegt 35% van de mensen met populistische opvattingen dat de nieuwsmedia erg belangrijk zijn voor de samenleving, tegenover 55% van degenen met een niet-populistische mening.
Belangrijkste bronnen die worden gebruikt voor nieuws in Nederland
Als het gaat om de nieuwsbronnen waartoe mensen zeggen zich het vaakst te wenden, zijn de scheidslijnen tussen volwassenen met en zonder populistische neiging niet zo sterk als die voor meningen over de nieuwsmedia in het algemeen. En in de zuidelijke landen zijn er grotere verschillen in de belangrijkste nieuwsbronvoorkeur tussen mensen links en rechts van het ideologische spectrum dan tussen mensen met en zonder populistische opvattingen.
In Nederland verschillen mensen links en rechts van het ideologische spectrum niet van elkaar wat betreft de mediabron waartoe zij zich het vaakst wenden. Zowel die aan de linker- als de rechterkant hebben de meeste kans om de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) als hun belangrijkste nieuwsbron te noemen, gevolgd door NU.nl.
Waar gebruikers de ideologieën van nieuwsmedia plaatsen, aan de rechterkant en aan de linkerkant
Voor veel van de nieuwsmedia in de acht landen geldt dat mensen die een bepaald nieuwsmedium gebruiken als nieuwsbron, vaak geneigd zijn om te denken dat dit nieuwsmedium dichter bij hun eigen links-rechtse ideologische positie staat. In Nederland geldt dit voor vijf nieuwsmedia waarover gevraagd is: de NOS, RTL, NU.nl, Algemeen Dagblad (AD) en de Volkskrant. Voor deze nieuwsmedia hebben nieuwsgebruikers aan de linker- dan wel aan de rechterkant de neiging om deze dichter bij hun eigen ideologie te plaatsen. Voor één nieuwsmedium – De Telegraaf – zijn nieuwsgebruikers links en rechts van het ideologische spectrum het in het algemeen eens over de plaatsing links-rechts. Joop.nl en GeenStijl zijn niet opgenomen in deze analyse, omdat deze nieuwsmedia onvoldoende voorbeelden van gebruikers aan de linker- of rechterkant hadden om te analyseren.
Waar het publiek in het algemeen een nieuwsmedium plaatst, verschilt meestal van de werkelijke politieke ideologie van het gemiddelde publiek. Voor elk van de nieuwsmedia die in de enquête worden genoemd, neigt het gemiddelde publiek (gebaseerd op zelf-gerapporteerd gebruik) ernaar om in de buurt van het ideologische centrum te vallen. Mensen die van de verschillende nieuwsmedia hebben gehoord, hebben de neiging om deze meer naar links of rechts te plaatsen dan de feitelijke ideologische positie van het publiek van deze nieuwsmedia.
Nederland is een kleine uitzondering. Hoewel het publiek van sommige nieuwsmedia zich in de buurt van het ideologische centrum bevindt, hebben mensen die van deze nieuwsmedia gehoord de neiging om het iets meer naar rechts te plaatsen. De Telegraaf heeft bijvoorbeeld een publiek dat ongeveer in het midden van het links-rechts-spectrum zit (3,6 op de schaal van 0 tot 6), maar wanneer wordt gevraagd het nieuwsmedium op dezelfde links-rechts-schaal te plaatsen, plaatsen mensen die van De Telegraaf hebben gehoord deze verder naar rechts (op 3,9). Andere nieuwsmedia tonen echter maar een klein verschil. Het Algemeen Dagblad heeft een publiek in de buurt van het ideologische midden (3,4 op de schaal van 0 tot en met 6) en mensen die van het AD hebben gehoord, plaatsen het ook in de buurt van het midden van het links-rechts-spectrum (op 3,3).
Vertrouwen in nieuwsmedia
In zeven van de acht ondervraagde landen is de door de overheid gefinancierde nieuwsorganisatie het meest vertrouwde nieuwsmedium in elk land. Dit is het geval in Nederland, waar een meerderheid van de volwassenen (89%) zegt de publieke nieuwsorganisatie de NOS te vertrouwen.
Net als bij het vertrouwen in de nieuwsmedia in het algemeen, hangt het vertrouwen in specifieke nieuwsmedia af van populistische voorkeuren, en geven degenen met populistische opvattingen aan minder vertrouwen te hebben dan degenen die die niet hebben.
Nederland is geen uitzondering. Mensen met populistische opvattingen zijn bijvoorbeeld 28 procentpunten minder geneigd dan degenen met niet-populistische meningen om te zeggen dat ze de Volkskrant vertrouwen. Als het gaat om links-rechtse ideologische verschillen, zijn degenen die zich rechts op de ideologische schaal van 0 tot 6 plaatsen 16 procentpunten minder geneigd dan mensen aan de linkerkant om de Volkskrant te vertrouwen.
Het gebruik van sociale media en zienswijzen
Veel mensen in West-Europa volgen het nieuws via sociale media, waarbij Facebook wordt aangehaald als het meest gebruikte platform voor nieuws.
In Nederland volgt 55% van de volwassenen het nieuws via sociale media, waarvan 37% het nieuws dagelijks op sociale media volgt. Facebook is het meest gebruikte sociale netwerk voor nieuws. In Nederland volgen jongeren (van 18 tot 29 jaar) vaker dagelijks het nieuws op sociale media dan degenen van 50 en ouder (55% versus 24%).
Ongeveer de helft of meer van de mensen in elk van de acht ondervraagde landen die sociale media voor hun nieuwsvoorziening gebruiken, zegt bekend te zijn met de bronnen die ze op sociale media zien. Toch zeggen grote minderheden dat ze meestal geen aandacht schenken aan de nieuwsbronnen die ze daar tegenkomen.
Nieuwsconsumenten op sociale media in Nederland zijn vergelijkbaar met andere West-Europeanen – 56% is bekend met de nieuwsbronnen die ze vinden op sociale media, maar ongeveer een derde let daar niet op de bronnen.
Lees meer
Deze tekst is vertaald van het Engels naar het Nederlands.
Een samenvatting van de bevindingen uit het volledige rapport is online beschikbaar in het Nederlands. Het volledige rapport en de methodologie zijn ook online beschikbaar in het Engels.
Als u deze informatie online in het Nederlands en het Engels wilt bekijken, evenals gegevens over de zeven andere West-Europese landen die in het onderzoek zijn opgenomen in het Engels en in de primaire taal van elk land, gaat u naar: https://pewrsr.ch/NetherlandsNewsAttitudes.
